پس از پیروزی انقلاب اسلامی سیاست جمهوری اسلامی در موضوع مواد مخدر به طور کامل تحت تأثیر اندیشههای بنیانگذار انقلاب قرار گرفت. در حقیقت نگاه انقلابی و تمدننگرانه امام خمینی به موضوع مبارزه با مواد مخدر منشأ اتخاذ سیاست مبارزه جدی و همه جانبه با مواد مخدر در دوران پس از انقلاب شد. ایشان با نگاهی جامع و دقیق، اعتیاد جوانان به مواد مخدر را توطئه قدرتهای جهانی میدانست و آن را عاملی برای جلوگیری از قیام و ایستادگی جوانان عنوان میکرد.
در پرتو این نگاه، از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی تا کنون، سیاستِ مبارزه شدید با عرضه مواد مخدر در جمهوری اسلامی ایران جاری است. اولین قانون پس از انقلاب در این زمینه، لايحه قانوني تشديد مجازات مرتكبين جرائم مواد مخدر و اقدامات تأميني و درماني بمنظور مداوا و اشتغال بكار معتادين مصوب 1359 در شورای انقلاب بود. در این قانون با طرح شرایطی در مواد 2، 6، 7، 11 و 12 برای کشت خشخاش و تولید و فروش تریاک و هروئین و ... و دایرکردن مکان استعمال این مواد مجازات اعدام در نظر گرفته شده بود. پس از این قانون در سال 1367 اولین قانون مبارزه با مواد مخدر در مجمع تشخیص مصلحت نظام تصویب شد. این قانون در کلیت کاملاً همسو با لایحه قانونی پیشین بوده و در عرصههایی دقیقتر و تفصیلی تر از قانون پیشین بود. از جمله نوآوریهای این قانون نیز تشکیل ستاد مبارزه با مواد مخدر به ریاست نخست وزیر و با حضور شخصیتهای حقوقی از قوای مختلف بود.
پس از آن مجمع تشخیص مصلحت نظام 2 بار در سالهای 1376 و 1389 این قانون اصلاح شد. در هر دو مورد با حفظ رویکرد سابق مواد قانونی دقیقتر شد. به عنوان مثال در اصلاحات 1389 یکی از مشکلات جدی مبارزه با مواد مخدر که عبارت بود از عدم جرمانگاری مواد مخدر صنعتی به دقت و با ذکر عنوان دقیق این مواد در قانون برطرف شد.
در سال 1385 نیز سیاستهای کلی مبارزه با مواد مخدر توسط رهبری در یازده بند ابلاغ شد. محور اساسی این سیاستها مبارزه قاطع و فراگیر با کشت، تولید، ورود، صدور، نگهداری و عرضه مواد مخدر از یک سو و اقدامات پیشگیرانه نسبت به مصرف مواد مخدر از سوی دیگر بود.
در سال 1396، یک ماده به قانون مبارزه با مواد مخدر الحاق شد که به موجب آن، صدور مجازات اعدام برای جرایم مواد مخدر تا حد بسیار زیادی کاهش پیدا کرد. از سوی دیگر در همین سال، در قانون برنامه ششم توسعه، نسبت به مبارزه همهجانبه با مواد مخدر و کاهش 25 درصدی اعتیاد در طول سالهای اجرای برنامه ششم هدفگذاری صورت گرفت و به دنبال آن «سند ملی مبارزه همهجانبه با مواد مخدر» به تصویب ستاد مبارزه با مواد مخدر رسید که در آن به صورت مفصل وظایفی برای هریک از دستگاههای اجرایی در نظر گرفته شده بود.
طبق آمار ارائه شده از سوی مدیرکل سابق دفتر تحقیقات و آموزش ستاد مبارزه با موادمخدر، در حال حاضر چهار میلیون و ۴۰۰ هزار نفر مصرفکننده مستمر و غیرمستمر در کشور وجود دارد که با بُعد خانوار آنان، حدود ۱۵ میلیون نفر از جمعیت کشور به صورت روزمره دغدغه و نگرانی در عرصه موادمخدر دارند. قبل از انقلاب اسلامی در ایران، وجود بیش از یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفر معتاد و روند افزایش شیوع مصرف مواد در دهه ۱۳۵۰ دلالت بر وجود معضل دیرینه در کشور داشت. با پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی و نابودی ۳۳ هزار هکتار زمین کشت خشخاش در ایران و توقف هزار تن تولید تریاک، نخستین گام در عرصه پیشگیری وضعی از اعتیاد برداشته شد و با ایجاد استحکامهای مرزی، موانع فیزیکی و تقدیم ۳۸۴۶ نفر شهید و ۱۲ هزار و ۵۰۰ نفر جانباز در عرصه مبارزه سختافزاری با موادمخدر و روانگردانها، بیش از ۱۴ هزار تن انواع موادمخدر طی ۴۲ سال اخیر کشف و منهدم شد.
با وجود تمام این موارد، خروجی سیاستهای مبارزه با مواد مخدر در تراز جمهوری اسلامی ایران، رضایتبخش نبوده است، هرچند با وجود مشکلات عدیده از جمله همسایگی با بزرگترین مرکز تولید مواد مخدر در دنیا، وضعیت مواد مخدر در ایران از میانگین جهانی بهتر است.
دیدگاه خود را بنویسید