براساس گزارش سازمان بهداشت جهانی WHO درسال 2010  تقریبا 3 درصد ازکل جمعیت هند به انواع مواد مخدر اعتیاد داشتند.علاوه بر موقعیت جغرافیایی، عوامل اجتماعی و اقتصادی هم سبب تشدید اعتیاد در سرزمین هندوها شده است. با گسترش صنعتی شدن، شهرنشینی، مهاجرت‌های داخلی و تغییرات سریع اجتماعی، هند شاهد افزایش مصرف مواد مصنوعی بوده است.

در جامعه هند سطح آگاهی از این واقعیت که شروع با الکل و سایر مواد مخدر می‌تواند منجر به اعتیاد شود و اینکه اعتیاد یک بیماری است، بسیار پایین است. اعتیاد در بین مردم عموما به عنوان یک راز بزرگ خانوادگی محافظت می‌شود. با پیشرفت بیماری، برای کل جامعه شناخته می‌شود و جامعه به جای ارجاع فرد معتاد به مرکز درمانی مناسب، درمان‌های خانگی-تشریفاتی را پیشنهاد می‌دهد و خانواده را سرزنش می‌کند. برنامه‌های پیشگیری و ایجاد حساسیت نیاز روز جامعه هند است.

برای پیشگیری رهبران پانچایات یا سیاستمداران محلی باید مورد توجه قرار گیرند و رهبران مذهبی جامعه باید مشارکت داشته باشند، زیرا آنها تأثیر مثبتی بر جامعه خواهند داشت و علاوه بر آن می‌توانند کمک جذب کنند. بزرگداشت تمام روزهای مهم مانند روز جهانی مبارزه با مواد مخدر و قاچاق غیرقانونی، روز مبارزه با دخانیات، روز گاندی جایانتی و... نیز به افزایش آگاهی در مورد مشکل مصرف مواد و اعتیاد کمک می‌کند. از طرف دیگر استفاده از رسانه‌های اجتماعی حتی در مناطق روستایی ابزار قدرتمندی است که می تواند در افزایش آگاهی در مورد درمان موثر باشد.

با همه این‌ها اقداماتی هم در هند به وقوع پیوسته است؛ برای مثال مداخلات مبتنی بر مدرسه در مورد آگاهی از آسیب‌های ناشی از مصرف مواد به طور پراکنده در هند انجام شده است. مقابله با عرضه و کاهش تقاضای مواد دو رویکرد عمده دولت هند در مبارزه با مواد مخدر است. تحقیقات نشان می‌دهد که میان مصرف مواد و شرایط اقتصادی- اجتماعی و نیز تحرکات اجتماعی رابطه‌ای نزدیک وجود دارد. بنابراین باید مصرف مواد به عنوان مشکل و معضلی اجتماعی، اقتصادی و پزشکی تلقی شود. با در نظر گرفتن این واقعیت بهترین روش برای حل مسئله فعالیت‌های جامعه مدار است. 

یکی از اصول برنامه کاهش تقاضا ایجاد زمینه برای ارتقای آگاهی عمومی و ارائه آموزش لازم در مورد آثار مخرب مصرف مواد است. در اجرای این برنامه ارتباط میان دولت و جامعه از اهمیت زیادی برخوردار است. برای ایجاد این ارتباط سازمان‌های غیردولتی فعال و داوطلب خدمات واقعی را از طریق مشاوره و تأسیس مراکز آگاهی‌رسانی انجام می‌دهند. این سازمان‌ها در تأسیس مراکز ترک اعتیاد و بازتوانی معتادان نقش دارند و برنامه‌های آگاهی‌رسانی را به موقع اجرا می‌کنند. میزان متوسط بودجه برای اجرای این برنامه تا ۵ میلیون دلار است. در این زمینه وزارت عدالت اجتماعی هند به عنوان مرجع اصلی برنامه‌های کاهش تقاضا، این مراکز را در مناطق روستایی و شهری راه‌اندازی کرده است که هرکدام با توجه شرایط خاص جغرافیایی برنامه‌های خود را براساس یک راهبرد مشخص دنبال می‌کنند. در این برنامه‌ها سعی شده است تا آگاهی‌رسانی بیشتر در مورد مضرات و عواقب خطرناک ناشی از مصرف مواد باشد. دولت هند، مرکزی با نام اختصاری NCDAP13 تاسیس کرده است که زیرنظر موسسه ملی دفاع اجتماعی کار می‌کند و اصلی ترین مکان برای ارائه خدمات آموزشی، تحقیقی و مستندسازی در زمینه پیشگیری از مصرف مواد مخدر است. این مرکز برای ترویج و گسترش آگاهی عمومی و ارائه آموزش‌های لازم، با همکاری موسسات غیردولتی و دولتی سمینارها، کنفرانس‌ها و دوره‌های آموزشی در سراسر کشور برگزار می‌کند. یکی از اقدامات مهم در زمینه پیشگیری، گنجاندن اطلاعات اخیر در مورد مصرف مواد مخدر به عنوان یک بخش اجباری در برنامه درسی مدارس بوده است.



نتیجه: اجتماع محوری رويکردي در پيشگيري است که در آن به نقش عوامل محيطي و اجتماع در کيفيت زندگي و رفاه اجتماعي مردم توجه مي‌شود. در اين رويکرد همه فرآيندهای مداخله پيشگيرانه را اعضاي اجتماع کوچک مثل محله، محيط کار يا محيط آموزشي، در کنار يک کارشناس و با کمک منابع دولتي و غيردولتي موجود در اجتماع کوچک مثل خيرين، انجمن‌هاي محلي و... انجام مي‌دهند. اهداف اين طرح کاهش بروز مصرف موادمخدر، افزايش عوامل ارتقاء دهنده کيفيت زندگي و رفاه اجتماعي و کاهش عوامل تقليل دهنده کيفيت زندگي و رفاه اجتماعي است.

در همه‌ی دنیا پیشگیری از مصرف مواد نیازمند مشارکت جدی مردم و بخش‌های دولتی و غیردولتی است. در حقیقت موثرترین مداخلات، مداخلاتی هستند که از جامعه سرچشمه می‌گیرند و توسط جامعه برای جامعه انجام می‌شوند. در ایران نیز باید با برداشت درست از تجربه‌های موفقیت‌آمیز کشورهای دیگر دنیا به سمت رویکردهای موثری از جمله اجتماع‌محور شدن پیشگیری رفت. هرچند این رویکرد این روزها هم در ایران مطرح است اما مسئله اساسی فهم صحیح و همه‌جانبه از مبانی این تجربه‌های موفق جهانی برای بهره‌برداری و حتی بومی‌سازی آن‌هاست. میزان موفقیت نهادهای پیشگیری از اعتیاد به این موضوع بستگی دارد که این نهادها تا چه اندازه زمینه‌ها و بسترهای لازم برای حضور و مشارکت مردم و سازمان‌های غیردولتی را فراهم و آموزش‌های لازم را در خصوص چگونگی مشارکت در اجرای طرح‌ها و برنامه‌های پیشگیری ارائه می‌کنند. به نظر می‌رسد که استفاده از رویکرد اجتماعی در مبارزه با مواد مخدر می‌تواند گامی موثر در پیشگیری از اعتیاد باشد. در این رویکرد مردم از روش‌های مختلف مثل بالا بردن میزان حساسیت خود نسبت به مواد مخدر و مضرات آن، بالا بردن سطح اطلاعات و آگاهی در خصوص انواع مواد و خطرات مصرف آن، تشکیل گروه‌های خودجوش مبارزه با مواد اعتیادآور و آموزش دیدن مهارت‌های زندگی می‌توانند به پیشگیری از اعتیاد کمک کنند. در این میان دولت‌ها هم باید با ایجاد امکانات رفاهی، کاهش تنش‌های اجتماعی-فرهنگی و افزایش تعامل با مردم تلاش کنند تا زمینه‌های ایجاد اعتیاد از بین برود.