اوج مصرف مواد مخدر بعد از صفویه به عصر قاجاریه می‌رسد. دودکردن (کشیدن) تریاک ـ که گویا تقلیدی از کشیدن توتون و تنبـاکو در قـارۀ آمریکا بـوده است ـ احتمالاً از اوایـل پیدایـش سلسلۀ قاجاریـه در ایـران متـداول گشتـه است و بزرگانی همچون فتحعلی‌خان صبا، ملک‌الشعرا به کشیدن تریاک معتاد بوده‌اند. سروش اصفهانی قصیده‌ای دربارۀ کشیدن تریاک دارد. برخی نیز رواج رسم کشیدن تریاک را پس از نیمۀ دوم سدۀ ۱۹م و از خراسان دانسته‌اند. با این‌همه، به نظر می‌رسد که کشیدن تریاک در ایران به مدت حدود نیم قرن چندان رونقی نداشته است و همگان با طریقۀ آن آشنا نبوده‌اند. پس از آن دودکردن تریاک با چنان سرعتی رواج یافت که در ۱۳۱۴ ق، سال دوم سلطنت مظفرالدین شاه، اعتیاد در قشون کشور به اندازه‌ای گسترش یافته بود که یکی از نویسندگان، قشون ایران در آن عصر را تریاکی می‌خواند و همین امر را علت اصلی کوتاهی ایران در مقابل روس‌ها بیان می‌دارد.

رواج اعتیاد و مصرف مواد مخدر در این عصر بدین‌گونه بود که استعمار انگلیس در زمان ناصرالدین شاه پس از به زانو درآوردن هند، بر آن شد که بین لندن و هندوستان خط ارتباطی تلگراف برقرار کند و برای این کار می‌بایست از ایران بهره می‌گرفت. از این رو کارگران هندی خطوط ارتباطی از بزرگترین انگیزه‌های گسترش و آموزش کشیدن تریاک در ایران بودند، به طوری که قاچاقچیان تریاک در لباس دراویش هندی در خراسان و کرمان پراکنده شدند و به کشیدن تریاک پرداختند و سوداگران انگلیسی با ترویج کشت، تولید و فروش تریاک در ایران بر درآمدهای بریتانیا افزودند.

همراه با رشد استعمار در جامعه درحال توسعه‌ای مانند ایران، کشت خشخاش و اعتیاد در روستاهای ایران متداول گشت و خرید و فروش آن معمول شد. چون انگلیسی‌ها تریاک ایران را خوب می‌خریدند، کم‌کم کشاورزان دست از زراعت گندم کشیدند و قسمت زیادی از اراضی گندم را به کشت خشخاش تخصیص دادند، به طوری که تریاک به صورت یکی از مهم‌ترین اجناس صادراتی ایران درآمد. در این دوره، دستگاه حکومتی تریاک را فقط به عنوان یک منبع درآمد برای دولت در نظر می‌گرفت و به عواقب آن کاری نداشت.