در 30 مارس 1961 (10 فروردین 1340) یعنی حدود 50 سال پس از نخستین تلاش‌ها برای مبارزه بین‌المللی با مواد مخدر، معاهده واحد مواد مخدر Single Convention on Narcotic Drugs در سازمان ملل به امضای کشورهای عضو رسید.


پیشنهاد می شود در ابتدا معاهده بین‌المللی تریاک 1912 را مطالعه کنید (برای مطالعه کلیک کنید)



مقدمه معاهده 1961


در مقدمه این معاهده آمده است: 

با ابراز علاقه به سلامت جسمی و اخلاقی ابنا بشر وبا با علم به این که استعمال طبی مواد مخدر کماکان برای تسکین درد ضروری بوده باید دسترسی به مواد مزبور برای این منظور تامین گردد.

 اعتیاد به مواد مخدر یک بلیه بزرگ برای فرد و یک خطر اقتصادی و اجتماعی برای ابنا بشر محسوب می شود. با اطلاع از وظیفه‌ای که در پیشگیری و مبارزه با این بلیه بر عهده است باید امر مبارزه به صورت هماهنگ و در سطح جهانی انجام گیرد تا موثر واقع شود. این امر نیازمند یک همکاری بین‌المللی بر اساس اصول واحد و به سوی هدف مشترک است

با اذعان به صلاحیت سازمان ملل متحد در امر نظارت بر مواد مخدر بهتر است دستگاه‌های بین‌المللی به منظور انعقاد یک کنوانسیون بین‌المللی قابل قبول برای جایگزینی اکثر عهدنامه‌های موجود همکاری کنند. لازم است در این رابطه استعمال مواد مزبور محدود به منظورهای طبی و علمی شود.

در این معاهده، فهرست طویلی از مواد مخدر ارائه شد و محدودیت‌ها و ممنوعیت‌هایی نسبت به این مواد از سوی کشورهای عضو مورد پذیرش قرار گرفت. در این فهرست برای نخستین بار حشیش در زمره مواد مخدر ممنوعه قرار گرفت، در حالیکه در معاهدات پیشین، به دلیل اختلاف نظر اعضا، ممنوعیتی نسبت به حشیش وجود نداشت.


وظایف جدید تعریف شده چطور بوده است؟


بر اساس ماده 5، «با تصدیق صلاحیت سازمان ملل متحد در امر نظارت بین‌المللی بر مواد مخدر، طرف‌های این معاهده توافق کردند وظایفی برای کمیسیون مواد مخدر شورای اقتصادی و اجتماعی و برای هیات بین‌المللی نظارت بر مواد مخدر تعیین گردیده به آنها بسپارند و مقرر شد مقرراتی در مورد این هیئت، ترکیب اعضای آن و نحوه جبران هزینه‌های آن در متن معاهده ذکر شود.


مهم ترین بخش معاهده چه بود؟


یکی از مهم‌ترین بخش‌های این معاهده نیز تکلیف کشورهای امضاکننده به جرم‌انگاری تولید، توزیع، مصرف و ... مواد مخدر است. در ماده 36 این معاهده چنین آمده است: 

کشورها با رعايت مقررات قوانين اساسي خود متعهدند كشت،توليد، ساخت، استخراج، تركيب،‌نگاهداري، عرضه، به فروش گذاشتن، پخش، خريد، فروش، تحويل به هر عنواني ، دلالي، ارسال، صدور به طور ترانزيت حمل و نقل، وارد‌كردن و صادركردن مواد مخدر (خلاف مقررات اين قرارداد) يا هر عمل ديگري که برخلاف مفاد اين معاهده باشد وقتي كه‌عامداً انجام گيرد جرم‌هاي قابل مجازات به شمار آيد. 

الغای عهدنامه‌های بین‌المللی قبلی مربوط به مبارزه با مواد مخدر، از جمله معاهده 1912 لاهه نیز از دیگر محورهای این معاهده است.

مجلس شورای ملی ایران در سال 1351، قانون الحاق ایران به این معاهده را تصویب نمود.